Artrose is gewrichtsslijtage, of toch niet?

In Nederland hebben 2 miljoen mensen last van reuma. Daarvan hebben 1,3 miljoen artrose. 64% daarvan is boven de 65 jaar. Artrose en slijtage door ouderdom worden vaak in een adem met elkaar genoemd, maar dit klopt niet, er zijn ook veel jonge mensen die artrose hebben. Bij jonge mensen komt artrose meer bij vrouwen voor dan bij mannen. Het komt zelfs al voor vanaf de puberteit.

Ontstekingsproces

Bij je geboorte heb je een relatief dikke laag kraakbeen in je gewrichten, maar naarmate we ouder worden neemt die laag af en is er meer kans op schade. Veel mensen denken dat artrose en slijtage hetzelfde zijn, maar dat is zeker niet het geval. Artrose – of osteoartritis zoals het internationaal heet – heeft vele oorzaken. Als er -itis in een medische benaming voorkomt, dan duidt dat op een ontstekingsproces. Osteoartritis betekent letterlijk vertaald: bot (osteo) – gewricht (art of articulatio) – ontsteking (itis). Aangezien dit woord de lading meer dekt, zal ik het in dit artikel dus over osteoartritis hebben en niet over artrose.

Het feit dat er sprake is van een onderliggend ontstekingsproces is interessant omdat dit de manier verandert waarop we ernaar kunnen kijken. Wat er precies gebeurt in het gewricht wat tot de ontstekingsreacties leidt, is nog niet geheel duidelijk.

Hoe ontstaat osteoartritis?

De exacte oorzaak van osteoartritis is niet precies bekend, maar er zijn wel een aantal factoren die de kans op het krijgen ervan vergroten:

• overbelasting van de gewrichten door overgewicht, zwaar lichamelijk werk of intensief sporten
• een verkeerde beweeg-, lig- of zithouding
• te weinig bewegen
• tekorten van bepaalde voedingsstoffen
• erfelijke aanleg en etnische achtergrond lijken een rol te spelen, bij Afro-Amerikanen lijkt ernstigere osteoartritis voor te komen
• bepaalde botbreuken en (sport)blessures
• het ouderdomsproces
• slappe gewrichtsbanden of gewrichtsontstekingen (zoals bij reuma)
• andere aandoeningen die de gewrichten aantasten zoals reumatoïde artritis, SAPHO en SCCH

Onstekingsprocessen

Uit onderzoek blijkt dat er een verband bestaat tussen voeding en de ontstekingsprocessen die worden getriggerd in de gewrichten (1). Onder andere overgewicht kan ontstekingsprocessen bevorderen omdat vet – door productie van bepaalde hormonen en schadelijke stoffen – een metabool ontstekingsbevorderend effect heeft .

Daartegenover zorgt voeding die rijk is aan antioxidanten uit groenten, fruit, noten, zaden en vette wilde vis voor het verminderen van de vrije radicalen die schade kunnen aanrichten in ons lichaam en dus ook aan onze gewrichten.

De meest voorkomende vorm is  knie-osteoartritis, maar in elk gewricht kan in principe osteoartritis ontstaan. Wat ook voorkomt is polyosteoartritis, hierbij zijn meerdere gewrichten aangedaan.

Wat gebeurt er nou eigenlijk in een gewricht bij osteoartritis?

Een gewricht is opgebouwd uit bot, kraakbeen, kraakbeenkussen, gewrichtssmeervloeistof en een gewrichtskapsel. Gewrichten worden gevoed vanuit het bloed, maar zijn eigenlijk slecht doorbloed .

In onze gewrichten komen twee boteinden bij elkaar. Om deze botten niet tegen elkaar aan te laten komen, is er een beschermlaag van kraakbeen om de bot-uiteinden. Tussen de botdelen bevindt zich gewrichtsvloeistof die vanuit het bloed de gewrichtsholte in getransporteerd wordt. Deze vloeistof bevat wat eiwitten en immuunstoffen die gecontroleerde ontstekingsreacties kunnen laten plaatsvinden (dat is soms nodig om afvalstoffen op te ruimen). Verder bevat het GAG (glycosaminoglycanen): lange suikerketens die een ‘smerende’ maar ook een ‘kussenachtige’ werking hebben.

Kraakbeen is een glad en veerkrachtig bindweefsel dat ervoor zorgt dat de botten soepel in en om elkaar heen bewegen. Ook vangt kraakbeen schokken op en beschermt het de gewrichten. Het kraakbeen maakt in principe voldoende kraakbeencellen aan om de mogelijke afbraak ervan te compenseren.

Kraakbeen dat beschadigd raakt

Bij osteoartritis zijn deze kraakbeenkussentjes aangetast of afgebroken door bovengenoemde oorzaken. De aanmaak van nieuwe cellen is niet meer voldoende om de afbraak ervan te compenseren. Het gevolg is een beschadiging of vermindering van de dikte van het kraakbeen in de gewrichten. Na verloop van tijd gaan de botten over elkaar heen schuren en worden schokken niet meer goed opgevangen. Het kraakbeen kan dan het bot niet meer voldoende beschermen.

Kwaliteit van het kraakbeen wordt minder

Het kraakbeen gaat in kwaliteit achteruit, het wordt dunner en zachter. Dit leidt tot vervorming van het bot direct onder het kraakbeen. Er vormen zich aan de rand van het gewricht zichtbare en voelbare knobbels, osteofyten genoemd. Deze knobbels beperken de beweeglijkheid van het gewricht.

Wat voor klachten krijg je van osteoartritis?

Om te beginnen ervaren mensen vaak een soort startpijn. Dit klinkt raar maar betekent niks anders dan dat als men begint met bewegen, het niet prettig aanvoelt, stijf bijvoorbeeld. Het bewegen kan moeilijker worden en men kan ook een rood, dik en opgezwollen gewricht krijgen. Er kunnen ook krakende geluiden ontstaan en het gewricht kan ook instabieler worden. Ook kunnen zenuwen bekneld raken, wat pijn, gevoelsstoornissen en krachtverlies veroorzaakt. Uiteindelijk vervormt ook het bot dat aan de gewrichten vastzit en ontstaat er meer botgroei.

Wat kun je doen aan osteoartritis?

Regulier wordt vaak gewerkt met diverse soorten pijnstillers. Daarnaast worden er injecties toegediend met corticoïden om de ontsteking af te remmen. Inmiddels zijn er ook wat kritische onderzoeken die aantonen dat NSAID’s zoals diclofenac, ibuprofen en naproxen de kraakbeenschade doen toenemen ondanks het pijnstillende effect. Dus het beste kun je dit alleen in erge pijnfases gebruiken en zoveel mogelijk beperken.

Fysiotherapie en manuele therapie

Ondersteuning vanuit fysiotherapie en manuele therapie is erg belangrijk om de beweeglijkheid optimaal te houden en de spieren soepel.

Natuurlijke paden

Er zijn vele manieren om met osteoartritis om te gaan. Naast de nodige natuurlijke middelen is het bijvoorbeeld belangrijk om ontstekingsremmende voeding te eten en ontstekingsbevorderende voeding te vermijden.

Ook bij osteoartritis worden, net als bij reumatoïde artritis, chronische laaggradige ontstekingen geconstateerd. Dit zijn milde ontstekingen die nauwelijks in het bloed aantoonbaar zijn; het immuunsysteem is continu een beetje geactiveerd waardoor ziekteverwekkers zich slecht kunnen vermenigvuldigen, maar omdat de ziekteverwekkers ook niet worden gedood, wordt de ontsteking chronisch.

 

 

Bron : Van der Pigge